Πολύ εύλογα μπορεί κανείς να σκεφτεί πως ένας καλός μισθός, πληρωμένες διακοπές και ένα ικανοποιητικό πακέτο bonus εύκολα θα διώξει από κάθε υπάλληλο οποιαδήποτε ανησυχία και τα επίπεδα του στρες στον οργανισμό του θα μειωθούν σε τέτοιο βαθμό που μόνο ευεργετικό χαρακτήρα θα μπορούν να έχουν. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας οι παράγοντες που συμβάλλουν σε ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον τόσο ψυχικά όσο και σωματικά είναι πολύ περισσότεροι.

Γιατί όμως ένα εργοδότης να αποφασίσει να δημιουργήσει ένα εργασιακό περιβάλλον που θα προάγει μια κουλτούρα πιο υγιή με λιγότερο στρες, ενώ στην Ελλάδα δύσκολα ακόμα μπορεί κάποιος να βρει ένα ικανοποιητικό πακέτο αποδοχών με σταθερό ωράριο και καλά bonus; Γιατί να σπαταλήσει χρόνο και χρήμα σε ένα τέτοιο εγχείρημα όταν έχει ίσως τη δυνατότητα να δώσει λίγο μεγαλύτερο μισθό από τους ανταγωνιστές του και έτσι να προσελκύσει τον Έλληνα εργαζόμενο που αναζητά κάτι καλύτερο από ένα μισθό οικονομικής κρίσης;

Όσο παράξενο και αν ακούγεται, τα οφέλη μιας τέτοιας κίνησης είναι εντυπωσιακά όχι μόνο για τον εργαζόμενο αλλά και για τον εργοδότη καθώς αποτελούν δύο οντότητες αλληλένδετες. Συγκεκριμένα, ένας ικανοποιημένος και υγιής υπάλληλος μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα της επιχείρησης, να μην απουσιάσει για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω θεμάτων μειώνοντας έτσι την παραγωγή και κοστίζοντας χρήματα στον εργοδότη και να είναι αφοσιωμένος στο ρόλο του. Αυτό τον καθιστά επίσης ικανό να διαχειριστεί με μεγαλύτερη ευκολία οποιαδήποτε κατάσταση ή καθήκον που απαιτεί περισσότερη προσπάθεια και συγκέντρωση και να μην κατακλυστεί από στρες που θα τον οδηγήσει σε άρνηση ικανοτήτων και πολύ πιθανόν σε εργασιακή εξουθένωση (job burnout). Όταν μπορεί να παραμείνει αλώβητος απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις, τότε δε θα νιώθει την ανάγκη να εγκαταλείψει τη δουλειά του, η οποία υπό συνθήκες στρες θα τον επιβάρυνε και στην προσωπική του ζωή οδηγώντας τον σε τρόπους διαφυγής όπως κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και μειωμένος ύπνος. Το γεγονός αυτό βέβαια ωφελεί και τον εργοδότη ο οποίος γλιτώνει το χρόνο και το κόστος της διαφήμισης της κενής πια θέσης εργασίας, της διαδικασίας αξιολόγησης των υποψηφίων και της εκμάθησης του επιτυχόντα πάνω στη νέα του δουλειά. Επομένως, ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα πέρα από υγιείς να διατηρεί στο δυναμικό του έμπειρους και καλά καταρτισμένους υπαλλήλους, που μπορούν να διατηρήσουν το καλό κλίμα και να προσελκύσουν εξίσου ικανούς υποψηφίους, αν χρειαστεί.

Όπως ίσως γίνεται αντιληπτό ο τρόπος για τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος είναι η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό μέσων ποικίλων πρωτοβουλιών που δεν απαιτούν απαραίτητα τη διάθεση μεγάλου κεφαλαίου αλλά σίγουρα απαιτείται χρόνος και υπομονή. Αρχικά, είναι σημαντικό ο υπάλληλος να νιώσει ελεύθερος να εκφραστεί και να καταθέσει νέες ιδέες αναφορικά με το ρόλο του. Αυτό σημαίνει ότι η συμμετοχή του στη λήψη των αποφάσεων πάνω σε κομμάτια της δουλειάς του πρέπει να είναι ενεργητική και να του δίνεται βήμα ώστε να μοιραστεί ανησυχίες και ιδέες, έτσι ώστε να αισθανθεί σημαντικό μέλος της εταιρείας που η γνώμη του θα μετρήσει. Ένας τρόπος για γίνει αυτό θα μπορούσε να είναι μηνιαίες συναντήσεις για συζήτηση πάνω στην πρόοδο του και σε τομείς που θα ήθελε να βελτιώσει ή να προτείνει κάποια αλλαγή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Steelscape, εταιρεία που δραστηριοποιείται στη διάθεση μετάλλου στην αγορά, η οποία μεταξύ άλλων πέτυχε αύξηση της ικανοποίησης και παραγωγικότητας καθώς και μείωση του ποσοστού φυγής των υπαλλήλων της εφαρμόζοντας τέτοιες πρακτικές.

Δεύτερον, είναι σημαντικό να υπάρχει μια ευελιξία ως προς το ωράριο και τον τρόπο εργασίας, ώστε να είναι σε θέση να συνδυάσει την προσωπική με την επαγγελματική του ζωή. Η σύγκρουση αυτών επιφέρει τόσο χαμηλή ποιότητα ζωής όσο και εργασίας με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η οργανωσιακή δομή της επιχείρησης και να προκαλείται μια γενικευμένη σύγχυση. Ο εργοδότης έχει μια μεγάλη γκάμα επιλογών για διαχειριστεί τέτοιου είδους θέματα με πιο γνωστή σε όλους την τηλεργασία. Βέβαια, επιπρόσθετες επιλογές αποτελούν η παροχή βοήθειας στη φύλαξη των παιδιών τους μέσω της συνεργασίας με βρεφονηπιακούς σταθμούς καθώς και η στήριξη ηλικιωμένων γονέων των υπαλλήλων με αντίστοιχο τρόπο. Ακόμα, πολλές από τις παροχές της εταιρείας θα μπορούσαν να αφορούν και τα μέλη της οικογένειας του εργαζομένου όπως η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κάτι το οποίο θα του δημιουργήσει μεγαλύτερη ασφάλεια και δυνατότητα να επικεντρωθεί στην εργασία του. Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό η εταιρεία να μπορεί να παράσχει οικονομική βοήθεια σε υπαλλήλους που το έχουν ανάγκη και δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις υποχρεώσεις τους ή επίσης να παραχωρεί ειδική άδεια για θέματα έκτακτης ανάγκης και οικογενειακές στιγμές όπως γενέθλια ή εγκυμοσύνη.

Τρίτον, όπως πολλοί από εσάς θα έχετε παρατηρήσει, είναι πιο εύκολο να πηγαίνουμε με κίνητρο και όρεξη στη δουλειά όταν γνωρίζουμε πως υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης και προαγωγής. Η δουλειά δεν πρέπει να αποτελεί μόνο μια ευκαιρία κάλυψης των οικονομικών μας αναγκών αλλά και ένα μέσο για να διευρύνουμε τις γνώσεις μας και να βάλουμε σε εφαρμογή τις νέες δεξιότητες που έχουμε αποκτήσει. Έτσι η εργασιακή εμπειρία μοιάζει πιο συναρπαστική και την αντιμετωπίζουμε ως μια ευκαιρία να δοκιμάσουμε πόσο μακριά μπορούμε να φτάσουμε. Η εξέλιξη μπορεί να επιτευχθεί μέσω διενέργειας εκπαιδευτικών σεμιναρίων, παροχής υπηρεσιών συμβουλευτικής, δυνατότητας παρακολούθησης διαδικτυακών εκπαιδεύσεων στην ιστοσελίδα της εταιρείας, αποκλειστικών ευκαιριών προαγωγής για τους υπαλλήλους της εταιρείας και καθορισμού μέντορα για τους νέους ανερχόμενους υπαλλήλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί το στρες για την εξέλιξη του υπαλλήλου μακροπρόθεσμα, να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και γίνει πιο δημιουργικός.

Τέταρτον, το κίνητρο δεν τροφοδοτείται μόνο μέσω των προοπτικών εξέλιξης αλλά και της αναγνώρισης της προσπάθειας και των επιτευγμάτων των υπαλλήλων ατομικά και συλλογικά. Η αναγνώριση μπορεί να πάρει πολλές μορφές όπως μια αύξηση μισθού ή ακόμα και μια συζήτηση με τον προϊστάμενο που θα μας επιβραβεύει για την έως τώρα πορεία μας και τη συνεισφορά στην πρόοδο της επιχείρησης. Πολλοί εργοδότες επίσης οργανώνουν τελετές απονομής βραβείων, για παράδειγμα του πιο αποδοτικού υπαλλήλου του μήνα ή του έτους, και απομένουν βραβεία σε συνδυασμό με εκπτώσεις σε διάφορα καταστήματα ή ένα καλάθι με κρασιά και γλυκά. Με τον τρόπο αυτό η εργασία αποκτά μια πιο ανάλαφρη υπόσταση αφήνοντας στην άκρη για λίγο την πίεση του χρόνου και του αποτελέσματος χωρίς όμως να χάνει τη σημασία της, αφού ο υπάλληλος επιστρέφει με περισσότερη ενέργεια, ικανοποίηση και όρεξη για την επίτευξη ακόμα μεγαλύτερων στόχων αυξάνοντας έτσι την απόδοσή του και το κέρδος της επιχείρησης.

Πέμπτον, άμεσα συνυφασμένη πολιτική των εταιρειών με τη μείωση των επιπέδων στρες είναι αυτή της προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο εργασίας. Ο εργοδότης πρέπει να εφαρμόζει μέτρα ώστε να προλαμβάνει, να αξιολογεί και συμβάλλει στη θεραπεία για την επίλυση επικίνδυνων παραγόντων για την υγεία των υπαλλήλων καθώς και να προάγει έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με την εκπαίδευση υπαλλήλων στην παροχή πρώτων βοηθειών ή στη διαχείριση υπαλλήλων με θέματα σωματικής ή ψυχικής υγείας εφόσον έχουν προσωπική εμπειρία ή τους ενδιαφέρει να αναλάβουν το ρόλο αυτό. Παράλληλα, είναι πολύ βοηθητική η διεξαγωγή σεμιναρίων για τη διαχείριση του στρες, απώλεια βάρους ή προγραμμάτων για τη διακοπή του καπνίσματος. Όπως προαναφέρθηκε, η κάλυψη των υγειονομικών αναγκών των υπαλλήλων είναι βασικό συστατικό στην προσπάθεια αυτή και σε αυτό μπορεί να συμβάλλει περαιτέρω η διάθεση χώρων γυμναστικής ή και ψυχαγωγίας. Τέλος, απαραίτητη θα πρέπει να θεωρείται τώρα πια η συνεργασία των επιχειρήσεων με ειδικούς σωματικής και ψυχικής υγείας για την καλύτερη υποστήριξη του προσωπικού καθώς ή και η σύσταση γραμμής τηλεφωνικής υποστήριξης για όσους θέλουν να μοιραστούν προβλήματα που τους απασχολούν.

Επομένως, όπως μπορεί να σκεφτήκατε διαβάζοντας το άρθρο αυτό, οι παράγοντες που παρουσιάστηκαν παραπάνω μοιάζουν αυτονόητοι και πολλοί από αυτούς μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή χωρίς υπερβολική δαπάνη χρόνου και χρήματος. Άρα, αν είστε εργοδότης είτε μικρής είτε μεγάλης επιχείρησης δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε να εφαρμόσετε σταδιακά κάποιες από τις παραπάνω πρακτικές, ή αν είστε υπάλληλος μπορείτε να προτείνετε κάποιες ιδέες με αφορμή αυτά που περιγράφηκαν στον εργοδότη σας και τον παρακινήσετε να τις δοκιμάσει. Με τον τρόπο αυτό γίνεται κατανοητό ότι για να βελτιώσουμε την ψυχική και σωματική μας υγεία δεν χρειάζεται να σκεφτούμε εξεζητημένους τρόπους να εντυπωσιάσουμε και να το πετύχουμε αλλά αρκεί να δοκιμάσουμε πράγματα απλά και αυτονόητα που συχνά θεωρούμε ότι δεν έχουν ανάλογη αξία και επίδραση. Αυτό καθίσταται ακόμα πιο αναγκαίο στη χώρα μας όπου η ψυχική υγεία δεν χαίρει ακόμα της προσοχής που θα έπρεπε, αν και η οικονομική κρίση σε συνδυασμό με την παρούσα κατάσταση που βιώνουμε λόγω COVID-19 έχει αφήσει φανερά σημάδια στην ψυχική μας υγεία όπως κατάθλιψη, άγχος και διαρκή ανικανοποίηση.